Ébauche, czyli francuskie podmalowanie

Ébauche malarza Gérôme

Dzisiaj parę zdań o podmalowaniu w stylu francuskim, tzw. ébauche. Słowo oznacza tyle co szkic, ale w rozumieniu naukowym nie jest tylko zwykłym szkicem. To metoda podmalowania lub, jak kto woli, podkładania farb, bardzo popularna wśród malarzy francuskich XIX wieku takich jak Bougeureau czy Gérôme.
Z początku ébauche polegało na kładzeniu farb stricte transparentnych takich jak np. asfalt, brunat Van Dycka czy Siena palona. Potem poszerzono gamę farb o vermilion, ochrę, biel i czerń. To, co w dzisiejszym rozumieniu nazywamy ébauche to polichromatyczna podmalówka, którą malarze końca XIX wieku opanowali do perfekcji. Zaletą takiego sposobu kładzenia już na wstępie mocno rozcieńczonych farb, jest to, że taka podmalówka chromatycznie może być dostosowana i współgrać z kładzionymi na niej farbami o podobnym kolorze. Do uzyskania rzadkiej konsystencji świetnie nadawała się popularna niegdyś sykatywa Haarlemska. Zaletą tego płynu było w tym wypadku to, że tworzył dość solidna warstwę asekurującą przed tonięciem oleju w gruncie. 

Metoda ébauche polegała na przemyślnym kładzeniu farby w formie laserunkowej lub kryjącej mgiełki-przecierki na zmianę. Na wyschniętym lub jeszcze mokrym ébauche można było kłaść farby główne. Innym sposobem na stworzenie swoistego ébauche jest sposób malowania grubo, z gestem, czasem przy współudziale noża lub szpachelki. Takie podmalowanie musiało dłużej poczekać na kontynuację, jednak rezultaty mogły być zadowalające. Ten sposób podkładania farb wykorzystywał m.in. Gustaw Courbet. Poradniki dla malarzy amatorów i studentów podkreślają jednak, że najlepszą metodą dla ucznia jest kłaść farbę cienko i ostrożnie. 

Ébauche autorstwa Wiliama Bouguereau

Kolejne podmalowanie Bouguereau

Jakie zalety stosowania Ébauche?

Na mokro (czyli malujemy kiedy mamy jeszcze mokrą podmalówkę)

Zalety:

• możliwość precyzyjnej manipulacji i łączenia poszczególnych tonów w jedną zgraną całość,
•  nie musimy czekać aż podmalówka wyschnie, prawie od razu po nałożeniu szkicowego podrysowania możemy zacząć działać farbą właściwą.

Wady:

• możliwość zbrudzenia farby, w przypadku kiedy chcemy położyć czysty nakład farby na warstwę czerni lub ciemnej ochry, przy długiej i nieostrożnej manipulacji pędzlem możemy zniszczyć zamierzony efekt

 Na sucho (wtedy kiedy malujemy na przesuszonej podmalówce)

Zalety: 

• możliwość uzyskania głębi, zaskakujących efektów przenikania się farb,
• Farby kładzione na "brudnej" ale wyschniętej podmalówce pozostają czyste, niezbrudzone

Wady: 

• potrzeba rozcieńczyć farbę przy pomocy medium, co w wypadku nanoszenia na mokrą podmalówkę nie jest konieczne

Oczywiście jeśli chcemy malować zgodzie z dawnymi metodami, dobrze jest rozszerzyć nasz sposób malowana o laserunek lub przecierkę.

Czym zatem różni się ébauche od gotowego obrazu? Tym, że kładzione jest szeroko w prostych tonach, natomiast ukończone dzieło, to zrealizowane zróżnicowanie kolorów i odcieni.  

Co daje nam możliwość szybkiego szkicowania olejem z natury? Jak mawiają dawni nauczyciele, to trening i wydoskonalenie w operowaniu gradacją tonalną. Kiedy gotowe dzieło poprzedzone jest dziesiątkami nawet bardzo drobnych szkiców olejnych, jest najbardziej prawdopodobne, że wszystko na obrazie będzie namalowane jak należy.   

Ébauche autorstwa Waterhouse'a

Źródło:  The Art Amateur, Volume 17, July 1, 1887